Mardin Sinema Derneği tarafından düzenlenen, direktörlüğünü Döne Otyam ve Hakan Irmak’ın yaptığı, Mardin Bienali’nin 6. edisyonu 10 Mayıs – 10 Haziran 2024 tarihleri arasında gerçekleşiyor. Ali Akay küratörlüğündeki bienal “Daha Uzaklara” başlığı altında günümüzde yaşamakta olduğumuz tüm sanatsal, siyasi ve sosyolojik sorunların ötesine nasıl geçebileceğimiz hakkında sorular soruyor.
Direktör Döne Otyam, bienalin Mardin’den beslenen yenilikçi bir yapıya sahip olduğuna dikkat çekiyor. Yine kentin farklı mekanlarına yayılacak bienal, günümüz dünyasının can alıcı sorularına ve sorunlarına çağdaş sanatın diliyle yeni yaklaşımlar, yorumlar getirecek” diyor.
Daha Uzaklara…
(Katastema)
Bizim özgürlüklerimize set koyan yoğunlaşmaların bizi sarmalayan yapısından çıkma ihtimallerini bulmak ve toplumların küreselleşmiş geçmişine bakmak üzere nereye doğru bakışımızı çevirebiliriz?
Aşmış olduğunu düşündüğümüz, bizi kıskıvrak yakalayan açık kafeslerin içindeki yeniden kimlikçi hale giren bir dönemden geçmekteyiz. Doğaya, kültüre (antroposen ve kapitalosen), bitkilere, hayvanlara ve başka insanlara, etnisitelere, milletlere, sınıflara, bölgelere post-kolonyal ve feminist, kesişimsel, de-kolonyal yapıbozum bağlamında ırkçılığa karşı mücadeleyi nasıl “birlikte var olma haline çevirebiliriz?
Hiç birini yadsımadan ve sürekli bir şekilde bunlarla mücadeleyi sürdürerek bu sorunların üzerinden, nasıl bıkmadan ve mücadeleyi bırakmadan geçerek, bunları aşabiliriz ve daha “uzakları” hayal etmeyi öngörebiliriz?
Bugün toplumlardaki aile ilişkilerindeki (tek ebeveynli aileler, birden çok süre giden evlilikler ve bunlardan doğan çok çocuklu aileler, kan bağı olmayan aile ilişkilerindeki artış) ve teknolojik (yapay zeka, dünyasal, robotlaşma ve enfortmatikleşme) değişim ve dönüşümleri nasıl örgütleyebiliriz ?
Özellikle dünyasal güncel durumdan nasıl çıkabiliriz ve canlılar arasında “müzakereci bir demokrasiyi” (insani olduğu kadar diğer canlıları da bir “Şeylerin Parlamentosu” fikrinde) nasıl iletişime sokabiliriz?
6. Mardin Bienali sanatsal olarak gözlemleme, düşünme ve yaratma önerisi olarak bu sorunlar üzerinde duracak. Adım adım yürünecek topraklarda daha uzakları hedefleyerek bu sorunların üzerinden geçmeyi ve yaşamakta olduğumuz dönemi aşmayı nasıl düşünebiliriz?
*Katastema Epikür için acının ortadan kalktığı ve böylece beden ve ruhun dinginliğe ulaştığı an olarak adlandırılmaktadır.
Ali Akay
İstanbul doğumlu Ali Akay (1957); Paris VIII Üniversitesi’nde sosyoloji bölümünde 1979 yılında lisansı, 1980’de yüksek lisansı tamamladı ve 1986’da doktorasını savundu. Aynı yıllar içinde siyasal bilgiler ve felsefe bölümlerinde lisans ve yüksek lisans yaptı. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesinde; 1990 yılından beri Sosyoloji Bölümü’nde, 1992’den beri Resim Bölümünde ders vermektedir.
Sosyoloji, Sanat sosyolojisi, Felsefe ve Sanat Tarihi disiplinler-aşırı araştırma alanlarında; Türkiye, Fransa, Almanya, Avusturya, İngiltere, Kazakistan, İsrail, Slovenya ve Amerika’da çok sayıda makale ve katalog yazısı yayımlandı. Bağlam, Ayrıntı, Minör, Belge, Yapı Kredi, Dedalus, Doğu Batı, Boğaziçi ve Kime gibi yayın evlerinden 20’den çok kitabı yayımlandı. Kurucusu olduğu dergilerden 1991-2012 yılları arasında ‘’Toplumbilim’’ dergisinde ve 2012’den günümüze ‘’Teorik Bakış’’ dergisinde yazıları yer aldı.
Dünyanın çeşitli yerlerinde, galerilerde ve müzelerde bir çok serginin küratörlüğünü yaptı. İstanbul Modern Müzesi kuruluşunda (2004-2007) ve Akbank Kültür Sanat Merkezinde (2003-2012); Şekerbank Açıkekran’da (2011-2022) bağımsız küratörlük ve danışmanlık yaptı. Son dönemdeki sergileri arasında: ‘’Yedi Soruda Asya’’ (6. Kuandu Bienali, Taipei, 2018) , ‘’Mırıltı’’ (City Art Gallery, Lublijana, 2018), ‘’Balkanlardan Gelen Soğuk Hava’’ (Pera Müzesi ,İstanbul, 2016) başlıklı sergiler yer alıyor.
Çeşitli şehirlerde Paris VIII, INHA, Sorbonne (Paris), Humboldt (Berlin), Columbia (New York) gibi üniversitelerde, çeşitli müzelerde dersler, seminerler ve konferanslar vermiş olan Ali Akay, 2024 yılı Mayıs ayında gerçekleşecek olan 6. Mardin Bienali küratörlüğünü üstlenmektedir.
6. Mardin Bienali Sanatçıları
Ahmet Öğüt, Ali Kazma, Allan Sekula, Aslı Çavuşoğlu, Ayşe Erkmen, Bouchra Khalili, Brice Dellsperger, Bruno Serralongu, Büke Uras, Cevdet Erek, Claire Fontaine Kolektifi, Claude Closky, Erik Bullot, Esma Ertel ve Murat Ertel, Güçlü Öztekin, Güneş Terkol, İnci Eviner, İnci Furni, İrem Günaydın, Laurent Grasso, Le Peuple Qui Manque Kolektifi, Liam Gillick, M/M (Michael Amzalag ve Mathias Augustyniak), Michele Ciacciofera, Mika Rottenberg, Nasan Tur, Nil Yalter, Özlem Altın, Rafael Lain – Angela Detanico, Sarkis, Serkan Özkaya, Seza Paker, Tarek Atoui, Ugo Rondinone, Thierry Kuntzel, Ulay (Frank Uwe Laysiepen), Victor Burgin, Yıldız Moran, Yüksel Arslan
Mekanlar
Tasarım Vakfı Galeri
19. YY Mardin Mimarisi ile yapılan bu yapı, Mardinli Ermeni Tüccar Şalleme Ailesinin evinin bir müştemilatı olarak yapılmıştır. Ürünlerin depolandığı, develere yüklediği bir depo pasaj olarak inşaa edilmiştir. Daha sonra dericilikle uğraşan Dabbakoğlu Ailesinin aldığı yapıda, dabbaklık (deri işleme) ve ayakkabıcılık gibi geleneksel üretim ve ticari depo kullanımı 1940’lı yıllara kadar devam etmiştir. Bir dönem askeri yemekhane olarakta kullanılan yapı, 1970’ten sonra konuta dönüştürülmüştür. 2020 yılında yapılan restorasyon ile sanat galerisi olarak işlev kazandırılmıştır.
Alman Karargahı
Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı İmparatorluğu ile ittifak yapan Almanların karargah olarak kullandığı İskender Atamyan Konağı, Mardin konaklarına benzer bir yapıya sahip ve 19. yüzyıla ait. Konağa ait çok sayıda fotoğraf bulunmakta. Konağı önemli kılan unsurlar, 1. Dünya Savaşı sırasında 1917’de Almanlar tarafından karargah olarak kullanılmış olması ve Mustafa Kemal Paşa tarafından da garnizon, konut, karargah olarak kullanılmış bir yapı olmasıdır.
Develi Han
Mezopotamya ovasına hakim, Mardin Kalesinin hemen altında, Gül Mahallesi’nde geleneksel Mardin mimari konaklarının önemli örneklerinden biridir. Tarihçesi ile ilgili, herhangi bir kitabeye ve tarihe rastlanmadığından yapının tarihi tam olarak bilinmemektedir. Ancak yapının mimari özelliklerine bakıldığında, ilk iki katın 19. yy.da yapıldığı, son katın ise 1940 veya 1950’li yıllarda yapıldığı tahmin edilmektedir. Yapının zemin katında bulunan avlu ve ahır bölümünde deve yemliklerine rastlanır. Konak, döneminde deve kervanlarının durak noktalarından ve ticaret merkezlerinden biridir. Bir çok Mardinli köklü aile arasında zamanla el değiştirmiştir. Yaşam alanı olarak kullanıldığı gibi, ticaret merkezi olarak da kullanılmıştır. 2019’dan beri restorasyon çalışmaları devam etmektedir. İlk kez Mardin Bienali mekanı olarak kullanıma açılacaktır.
Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi
Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi ve Dilek Sabancı Sanat Galerisi’nin içinde bulunduğu yapı, II. Abdülhamid (salt.1876-1909) döneminde, Diyarbakır Valisi Hacı Hasan Paşa tarafından 1889 yılında Süvari Kışlası olarak yaptırılmış ve uzun yıllar bu şekilde kullanılmıştır. Yapının mimarı, Sarkis Elyas Lole’dir.
Tasarım Vakfı Meydan Galeri
19. YY.’da geleneksel Mardin Konağı olarak inşa edilen yapı, 1910 yılında Bağdat Demir Yolu inşaası için gelen Almanlar tarafından ofis olarak kullanılmış ve 1. Caddenin genişletilmesi, araç trafiğine uygun hale getirilmeye çalışılması neticesiyle, doğuya bakan cephesi değiştirilmiştir. Bir dönem futbol topu imalathanesi, gümüş telkari atölyesi, depo, yerel ürün satış mağazası gibi çeşitli ticari faaliyetlere kapılarını açan yapının revaklı alanı, 2022 yılında sanat galerisine dönüştürülmüştür.
Dabbakoğlu Evi
Dünya çapında ipek kumaş ticareti yapan Cinnenciyan ailesine ait olan konak, son dönemlerde Dabakoğlu Evi olarak Mardin Bienali’ne ev sahipligi yapıyor. Mekan, Cumhuriyet meydanı kültür sokağında yer alıyor.
Kervansaray
Mardin’in sembolik yapılarından olan, bir dönem belediye ve hükümet konağı olarak kullanılan yapı, ilk kez Mardin Bienali’ne ev sahipliği yapıyor. Konum olarak, Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi karşısında yer alıyor.
Marangozlar Kahvesi
Sipahiler ya da Tellallar Çarşısı olarak da bilinen Revaklı Çarşı’nın üst kısmında yer alan konak Marangozların kahvesi olarak işletilmektedir.
INVITED: “MÜŞTEREK/ UNIFIED”
METİN: EBRU NALAN SÜLÜN
6. Mardin Bienali, “Daha Uzaklara…” temasıyla, toplumsal ve kültürel sorunlar üzerine derinlemesine bir sorgulama sunuyor. Küreselleşme, teknolojik dönüşümler ve sosyal değişimler ışığında, daha adil ve özgür bir dünya için sanatsal çözümler arıyor. Post-kolonyal, feminist ve de-kolonyal perspektiflerden ırkçılığa karşı mücadeleyi ve “birlikte var olma”yı ele alıyor. Bienal, sanatı toplumsal değişimin ve dönüşümün bir aracı olarak görüyor ve bu yolla insanın potansiyelini keşfetmeyi amaçlıyor.
Küratör metninden bir alıntı:
“…. Bizim özgürlüklerimize set koyan yoğunlaşmaların bizi sarmalayan yapısından çıkma ihtimallerini bulmak ve toplumların küreselleşmiş geçmişine bakmak üzere nereye doğru bakışımızı çevirebiliriz?…Aşmış olduğunu düşündüğümüz, bizi kıskıvrak yakalayan açık kafeslerin içindeki yeniden kimlikçi hale giren bir dönemden geçmekteyiz. Doğaya, kültüre (antroposen ve kapitalosen), bitkilere, hayvanlara ve başka insanlara, etnisitelere, milletlere, sınıflara, bölgelere post-kolonyal ve feminist, kesişimsel, de-kolonyal yapıbozum bağlamında ırkçılığa karşı mücadeleyi nasıl “birlikte var olma haline çevirebiliriz? Hiç birini yadsımadan ve sürekli bir şekilde bunlarla mücadeleyi sürdürerek bu sorunların üzerinden, nasıl bıkmadan ve mücadeleyi bırakmadan geçerek, bunları aşabiliriz ve daha “uzakları” hayal etmeyi öngörebiliriz ?….” ALİ AKAY
5.Mardin Bienali, bienal kapsamında bir grup sanatçıyı “INVITED” sergisinde özgür bir kavramsal yaklaşım ile konuk etmişti. 5. Mardin Bienali’nde ilk sergisini gerçekleştiren “Invited” a dair 2022’de kaleme aldığım eleştiri metnimde şu ifadeleri kullanmıştım:
“…Bu bienalin dikkat çeken önemli yeniliklerinden birisi de bienal içerisinde gerçekleşen ‘Invited’ sergisi. Bienal süresince gezilebilecek ‘Invited’ ta çağdaş sanatın bildik statü ve görevlerinin dışında özerk bir yol, sergi yapma biçimi araştırılarak bienalin ana sergisiyle dost ve paylaşımcı, sürdürülebilir bir sergi modeli deneye açılıyor”1.
1 https://www.unlimitedrag.com/post/bir-milat-misali-bienal-den-sonra-mardin (Erişim tarihi: 18.04.2024).
Ali Akay’ın küratörlüğünde gerçekleşen 6. Mardin Bienali’nde bu yıl ikinci kez gerçekleşen ‘Invited’ bienal teması ile diyalog halinde kalarak paylaşımcı, sürdürülebilir “Müşterek” bir sergi modelini izleyenlerle buluşturmaya devam edecek.
“Invited: Müşterek/ Unified”; Mardin’in tarihi ve kültürel mirası ile güneş ışığının estetik, bilimsel ve metaforik imkanlarının kesişim noktasından ilham alırken aynı zamanda mekân ve zamanın, tarih ve kent ekolojisinin kesişimi üzerinden yeni bir diyalog yaşatmayı da öneriyor. Bu öneride düşündürmeyi, ilişkisel estetik bağlamında etkileşimi ve izleyen ile katılımcılığı öncelerken düşündürmeyi de odağına yerleştiriyor.
‘INVITED’ bu yıl “Invited: Müşterek/ Unified” başlığı ile bienal küratörü Ali Akay’ın izleyenlere yönelttiği “… Hiç birini yadsımadan ve sürekli bir şekilde bunlarla mücadeleyi sürdürerek bu sorunların üzerinden, nasıl bıkmadan ve mücadeleyi bırakmadan geçerek, bunları
aşabiliriz ve daha “uzakları” hayal etmeyi öngörebiliriz ?… Özellikle dünyasal güncel durumdan nasıl çıkabiliriz ve canlılar arasında “müzakereci bir demokrasiyi” (insani olduğu kadar diğer canlıları da bir “Şeylerin Parlamentosu” fikrinde) nasıl iletişime sokabiliriz?…” sorularına yanıt arayacak ve serginin odaklandığı ve ismini de şekillendiren ana eksen; “Müşterek” olma haline, yani “ortaklaşa, el birliğiyle yapılana/ kullanılan”a dair bakış açıları inşa etmeye odaklanacak.
Eserler bu odaklanma sürecinde; küratör Ali Akay’ın sorduğu tüm sorulara temelde tek bir cevap veriyor: Müşterek olmayı becerme, başarma, deneme, deneyimleme, deneyimletme, geçmişi öğrenme, güne/ gökyüzüne/kente bakma, geçmiş ile bugünü müşterek düşünme, geleceği ön görme ve belki kuşkulanma, düşünme, endişelenme…
Sergi; bu arayış ve önerisinde, kentin en eski çağlarına inen tarihsel sürecin ortak unsurları, bölgenin doğaya-coğrafyaya-inanca-dine-dile konumlanan ve bu unsurları konumlandıran/şekillendiren/ayrıştıran etmolojik, epistomolojik yapısının derinliğine inmeyi, tüm bunları hatırlatmayı ve deneyimlemeyi/deneyimletmeyi önceliyor.
Sergide; Ahmet Rüstem Ekici- Hakan Sorar/ Cansu Sönmez/ Mehmet Çimen’in sergi alanları, ele alınan perspektiflere bakış açıları, bağlamları, birbiri ile kaynaşan geleneksel/ en yeni üretim mecraları da tüm bu “Müşterek Olma” bağlamını refere etmeyi amaçlıyor. İzlenecek, deneyimlenecek, duyulacak, hissedilecek tüm eserler seçilen malzemeler, üretim yöntemlerinde de tam bu nedenle birleşiyor. “Anakronik” bir yaklaşımla seçilen malzemeler üretim süreçleri ve yöntemleri ile de bu sergi müşterekliği öneriyor.
Bu amaç/ tartışma alanı için “EXIT” sanat kolektifi ana mekânının seçilmiş olması da bu bağlamda sergi teması ile bütünleniyor. Seçkin ACAR ve Mehmet ÇİMEN tarafından kurulan ve “Invited: Müşterek/ Unified” sergisi ile ilk sergilerini deneyimleyen “EXIT” kolektifi, serginin ardından da Mardin’de kolektif-bağımsız bir sanat alanı olmayı hedefliyor. Mardin’in mekân olarak bu denli fiziki ve geniş alana yayılan ilk kolektif sanat alanı olma özelliği de taşıyacak olan “EXIT” kolektifi, mekânın varlık anlamı bağlamında da sergi ile diyalog kuruyor.
“Invited: Müşterek/ Unified”; izlerin, güneşin, ışığın, tüm bunlara göre konumlanan mimarinin insan deneyimi üzerindeki etkilerini sorgularken, mekânın sosyal ve tarihsel boyutlarını derinlemesine inceleyerek, “birlikte var olma hali” üzerine çağdaş tartışmaları teşvik ediyor. Sanatçılar, güneş ışığının potansiyelini keşfederken, doğa ve teknolojinin birleşiminden doğan eserlerle, sanat tarihi ve teorisi alanında yeni referans noktaları oluşturarak, çok boyutlu- kolektif bir üretim süreci içerisinde oluşturduğumuz çalışma sürecinde, “Invited: Müşterek/ Unified” ile açılışı gerçekleşecek olan EXİT bağımsız sanat alanında bu deneyimi yaşatmaya davet ediyor.
Kuruluş misyonunda da var olan “bilginin ve kültür-sanat üretiminin sürdürülebilirliği için buradayız” bakış açısı ile kurulan Bor Sanat, özellikle bağımsız sanatçılara, bağımsız sanat yayınlarına, sanatçı kolektiflerine destek vermeyi önemseyen misyonu ile dikkat çekmekte.
“INVITED”, bu yıl Bor Holding tarafından 2023 yılında kurulan Bor Sanat’ın katkıları ile gerçekleşiyor. Bağımsız bir sanat alanına destek vermeyi kuruluş misyonu nedeniyle özellikle tercih eden Bor Sanat; “Invited: Müşterek/ Unified”; yoluyla Mardin’de artık faaliyetler gerçekleştirecek bir kolektif sanat alanına katkı sunması ve bu süreci başlatan ilk sergiye destek vermesi nedeniyle de “EXIT” ile müşterek ve önemli bir adım atmış oluyor.
Sergide periyodik aralıklarla gerçekleşecek atölyeler yoluyla sanatçılar üretimlerinde kullandıkları ileri teknoloji yöntemleri dahil tüm üretim yöntemlerini sergi bağlamını da referanslayan bir yaklaşımla katılımcılara öğreterek sergi paralelinde yeni üretimlerin gerçekleşmesini de destekleyecekler.
Program
9 MAYIS 2024 PERŞEMBE
Çocuk İçin Sanat İnsiyatifi: Ahmet ÖĞÜT işbirliğiyle.
Yer: Kebikeç Sahaf Saat: 13:00
Ahmet Ögüt Film Gösterimi ve Sanatçı Konuşmasi:
Yer: Marangozlar Kahvesi Saat: 21:00
10 MAYIS 2024 CUMA
Bienal Açılış:
Yer: Alman Karargahı Saat: 18:30
Performans: Esma ve Murat Ertel
Yer: Alman Karargahı Saat: 19:30
11 MAYIS 2024 CUMARTESİ
Performans ve Anlatı : Cevdet Erek ‘Derisiz Defler’
Yer: Develihan Saat: 14:30
Performans: Guguou Güneş Terkol & Güçlü Öztekin
Yer: Alman Karargahı Saat:16:30
Invited Açılış: Müşterek / Unified
Genel Koordinatör: Ebru Nalan Sülün
Sanatçılar: Ahmet Rüstem Ekici & Hakan Sorar | Cansu Sönmez | Mehmet Çimen
Yer: ExitKolektif Saat: 17:30
12 MAYIS 2024 PAZAR
Konferanslar:
Yer: Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi Saat: 15:00 – 18:00
Pierre Montebello ’Sanat ve Kozmoz’’
David Lapoujade ‘’Yaratı Halindeki Dünya Geri Dönüş’’
Eric Alliez ‘’Duchamp Kuir’’
13 MAYIS 2024 PAZARTESİ
Konferanslar:
Yer: Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi Saat:15:00 – 18:00
Victor Burgin ‘’Adaptasyon: Yapay Zeka Çağında Sanat’’
Bernard Blistene ‘’Kamusal Müze Deneyimleri’’
Nilüfer Göle ‘’Meydana çıkmak, Medeniyet Yaratma’’
“Çimenin Vaadi” konseptiyle 2022 yılında 12. yaşını kutlayan 5. Mardin Bienali ile ilgili detaylı içeriğimize buradan ulaşabilirsiniz.