Dünyanın En Önemli Çağdaş Afrika Sanatı Müzesi
Zeitz MOCAA, Cape Town, Güney Afrika
Güney Afrika, Cape Town’dayız. Şehrin kalbinin attığı renkli Victoria & Alfred rıhtımında yükselen tarihi bina artık dört gözle beklenen Zeitz MOCAA Çağdaş Sanat Müzesi’ne ev sahipliği yapıyor. Alman koleksiyoner Jochen Zeitz’in önderliğinde kurulan, ikonik Grain Silos binasında 22 Eylül’de kapılarını açan müze 9.500 metrekarelik etkileyici binası, ses getiren açılış sergileri ve geniş koleksiyonuyla şimdiden gerek Afrika kıtası ve çevresinin gerekse dünya sanat sektörünün parlayan yıldızı haline geldi.
Afrika ve diasporasının çağdaş sanatını Afrika kıtasında sergileyecek olan ilk müze olma ünvanına sahip olan Zeitz MOCAA’nın açılacağı ilk olarak 2013 yılında duyuruldu. 4 yıldan fazladır açılış çalışmaları sürdürülen, Victoria and Alfred Waterfront ve Jochen Zeitz işbirliğiyle kurulan Müze, Cape Town için tarihi anlam taşıyan Grain Silo Kompleksi’nde bulunuyor. 1921 yılında inşa edilen kompleks, şehrin gerek kültürel gerekse tarım ve endüstri mirasının en önemli simgelerinden biri. Yarım yüzyıldan uzun süredir Afrika’nın güneyinin en uzun binası olma ünvanına sahip olan bina, 2001 yılına kadar kıtanın ekonomik kalkınmasında kilit bir rol oynadı. Zamanında Afrika kıtasının tahıl üretiminin merkezi olduktan sonra uzun yıllar terkedilen bu fabrika, artık günümüzün en önemli çağdaş sanat müzelerinden biri.
Binanın 9 katlı, geniş yuvarlak hücrelerden oluşan ilginç ve görkemli yapısı, Cathedral formundaki geniş avlusu ve Cape Town’daki konumu en az koleksiyonu ve sergileri kadar ilgi çekiyor. Londra merkezli Heatherwick Studio tarafından restore edilen 9.500 metre karelik müzenin geniş sergi salonları, açık hava teras heykel sergisi alanı, devlet sanat koleksiyonu deposu ve restorasyon alanları, kitapevi, restoran/bar ve okuma odalarında kaybolmamak elde değil. Müzenin direktörü ve baş küratörü Mark Coetze, müzenin kuruluşundaki 4 yıllık yoğun çalışmanın ve 1.000’den fazla insanın emeğinin altını çiziyor.
Müzenin en önemli destekçilerinden Robert Redford V&A Waterfront ve Johan Zeitz’i tebrik ederek müzenin kuruluşunda rol almaktan duyduğu mutluluğu belirtiyor. ”Afrika ve diasporasının sanatını temsil etmek ve sanattaki birliği kutlamak için Cape Town’dan daha iyi bir yer düşünemiyorum. Umarım ilerleyen zamanlarda Zeitz MOCAA daha fazla işbirlikleri kurarak dünya sanatındaki yerini güçlendirir.” Müzenin diğer önemli destekçilerinden Kofi Annan ise Afrikalı oldukça yetenekli ve tutkulu sanatçılara platform sağlayan müzenin, sanat camiasındaki büyük bir boşluğu doldurduğunu belirtiyor ve müzenin kuruluş yolculuğunda yer almaktan gurur duyduğunu söylüyor.
Zeitz MOCAA, kıtada 54 ülkede yaşayan insanların hikayelerini anlatmak ve Afrika sanatını uluslararası sanat camiasında temsil etmek misyonuyla yola çıktı. Bu bağlamda müze, Afrika ve çevresinin çağdaş sanatını toplamak, korumak, araştırmak, uluslararası sergiler düzenleyerek uluslararası diyaloğu güçlendirmek ve eğitim programları ile sanata erişimi desteklemeyi amaçlıyor. Kar amacı gütmeyen bir müze olan Zeitz MOCAA’nın kalıcı sergileri, dünyaca ünlü Alman koleksiyoner Jochen Zeitz’ın 21. Yüzyıl Afrika Sanatı eserlerinden oluşan geniş kişisel koleksiyonundan oluşuyor. Müzenin 100’den fazla sergi salonunda sanatseverlerle buluşacak olan bu özel koleksiyonun ve yükselen Afrikalı sanatçıların eserlerinden oluşan dönemsel sergilerin yanı sıra Sanat Eğitimi Merkezi, Küratöryel Çalışmalar, Fotoğrafçılık ve Kostüm Enstitüsü gibi merkezler de Afrika sanatını gözler önüne seren çalışmalar yapacak.
Müzenin koleksiyon sergilemeleri ve açılış sergileri müzenin misyonunu iddialı bir şekilde ortaya koyan nitelikte. İngiliz-Nijeryalı sanatçı Yinka Shonibare MBE’nin canvasları, Cape Town doğumlu Nicholas Hlano’nun kauçuk ve kurdeleden yaptığı büyük ejderha heykeli sergilerin zenginliğini gösteren örneklerden sadece birkaçı. Müzenin açılışı için özel olarak planlanan üç sergi; Zinbabweli Kudzanai Cjhiurai retrospektifi (22 Eylül-31 Mart 2018), dünyaca ünlü ve ödüllü fotoğraf sanatçısı Edson Chagas’ın ‘’Luanda, Encyclopedic City’ Sergisi (22 Eylül-13 Ocak 2018) ve Güney Afrikalı sanatçı Nandipha Mntambo retrospektifi (22 Eylül-27 Ocak 2018) ziyaretçilere bambaşka bir Afrika sunuyor.
“All things being equal” başlığı altında müzenin farklı katlarında eserleri sergilenen Afrika ve diasporasından sanatçıların listesi şöyle:
Leonce Raphael Agbodjélou (Benin), Ghada Amer (Egypt), El Anatsui (Ghana) , Joël Andrianomearisoa (Madagascar), Roger Ballen (United States of America), Njideka Akunyili Crosby (Nigeria), Godfried Donkor (Ghana), Hasan and Husain Essop (South Africa), Frohawk Two Feathers (United States of America), Kendell Geers (South Africa), Frances Goodman (South Africa), Lungiswa Gqunta (South Africa), Nicholas Hlobo (South Africa), Taiye Idahor (Nigeria), Rashid Johnson (United States of America), Isaac Julien (United Kingdom), Cyrus Kabiru (Kenya), William Kentridge (South Africa), Glenn Ligon (United States of America), Liza Lou (United States of America), Mack Magagane (South Africa), Misheck Masamvu (Zimbabwe), Mohau Modisakeng (South Africa), Daniella Mooney (South Africa), Sethembile Msezane (South Africa), Zanele Muholi (South Africa) , Wangechi Mutu (Kenya), Gareth Nyandoro (Zimbabwe), Chris Ofili (United Kingdom), Owanto (Gabon), Jody Paulsen (South Africa), Thania Petersen (South Africa), Jeremiah Quarshie (Ghana), Athi-Patra Ruga (South Africa), Chéri Samba (Democratic Republic of Congo), Mary Sibande (South Africa), Julien Sinzogan (Benin), Penny Siopis (South Africa), Marlene Steyn (South Africa) , Hank Willis Thomas (United States of America), Kehinde Wiley (United States of America)
Zeitz Koleksiyonu ve Jochen Zeitz Hakkında
Girişimci işadamı Jochen Zeitz tarafından 2002 yılında kurulan Zeitz Koleksiyonu, Afrika ve diaspora çağdaş sanatını temsil eden dünyadaki en önemli koleksiyonlarının başında gelmektedir. Afrika kıtasının kültürel mirasını toplamak ve korumayı amaç edinen koleksiyon, İsviçre, İspanya, Güney Afrika ve Kenya Segera Retreat’teki birçok alanda sergileniyor. Kültürlerarası Ekosfer Koruması için Zeitz Vakfı’yla işbirliği içinde çalışan koleksiyon, aynı zamanda 4C olarak bilinen – doğal kaynakları koruma, toplum, kültür ve ticaret- alanlarındaki yaratıcı aktiviteleri sürdürmek, kültürlerarası ilişki ve anlayışı güçlendirmek, kültürel çeşitlilik bilincini artırmak ve örnek olmak amacıyla çalışmalarını sürdürmektedir.
Zeitz Koleksiyonu kuratörü Mark Coetze aynı zamanda Zeitz Koleksiyonun kültür uzmanı olarak görev yapmaktadır. Vakıf ve koleksiyon Segera, Kenya ve global çerçevede birlikte çalışmaya devam etmektedir.
Jochen ZEITZ
Zeitz MOCAA Kurucusu ve Başkanı
İş hayatı, doğal kaynakların korunması ve hayırseverlik alanlarında dünyanın önde gelen isimlerinden biri olarak gösterilen Jochen Zeitz, 30 yaşında Alman tarihinin en genç CEO’su olduktan sonra, 18 yıl boyunca PUMA başkanı ve CEO’su olarak görev yaptı. İflasın eşiğindeki PUMA’yı dünyanın en önemli üç spor ürünü markasından biri haline getiren Zeitz, markanın satışlarını 4 bilyon dolar ve yüzde 4000 oranında arttırdı. PUMA’da görev aldığı süre boyunca, ses getiren bir girişime imza atarak Çevre Kar ve Kayıp Hesabının ( E P&L) kurulmasına öncülük etti ve çevreye ve sosyal meselelere duyarlı yeni bir iş modelinin oluşmasına ilham kaynağı oldu. 2010 yılında PUMA’dan emekli olduktan sonra çevre, sürdürülebilirlik ve hayırseverlik işlerine odaklandı. 2013 yılında Sir Richard Branson ile beraber içinde Mohammed Yunus, Mo İbrahim, Paul Polman ve Arianna Huffington gibi dünya liderlerinin bulunduğu The B Takımını kurarak sosyal meselelere ve çevreye duyarlı iş modeli bilincini pekiştirmeye devam etti. Harley Davidson, Cranemere Sürdürülebilir Yatırım Şirketi, Widerness Safari kurullarında yer alan Zeitz, aynı zamanda uluslararası lüks ürünler şirketi Kering Sürdürülebilirlik Komitelerinde kurul üyeliği ve başkanlık yaptı.
Hayatı boyunca en büyük tutkusu, Afrika ve vahşi yaşam olan Zeitz, Kenya’da Segera Conservancy 50.000 dönümlük doğa alanını açtı. 2012 yılında açılan Segera Retreat ziyaretçilerine tamamen sürdürülebilir, lüks eco-safari tecrübesi sunarak dünyanın en önemli safari tatil yeri haline geldi. 4C prensibi olarak bilinen- doğal kaynakları koruma, toplum, kültür ve ticaret alanlarına odaklanan Zeitz Vakfı’nın kurucusu olarak, 6 tane ekolojik ve sürdürülebilir okul (2015 LEED ‘’Dünyanın En Yeşil Okulu Ödüllü) ve futbol akademisi kurdu, kabileler arası anlayış ve kadınların güçlenmesi alanında çalışmalar yaptı ve Kenyalı öğrencilere eğitim bursları sağladı. Zeitz aynı zamanda kar gütmeyen ‘’The Long Run’’ girişiminin kurucusu olarak vahşi yaşam alanlarının korunması için çalışmalar yaparak, Afrika ve çevresindeki 520.000 insanın yaşamına dokundu.
2013 yılında V&A Waterfront iş birliğiyle Güney Afrika, Cape Town’da Zeitz Afrika Çağdaş Sanat Müzesi’nin (Zeitz MOCAA) kurulması için çalışmalara başladı. Zeitz MOCAA, Zeitz’ın dünyaca ünlü, Afrika ve diasporası çağdaş sanat eserlerinden oluşan kişisel koleksiyonuna ev sahipliği yapıyor. Aynı zamanda Zeitz, Anselm Grün ile beraber yazdığı ve 15 dile çevrilen ‘’The Manager and the Moenk’’ kitabının ve John Elkington ile birlikte yazdığı “The Breakthrough Challenge” kitabının yazarıdır.
Profesyonel yaşamı boyunca sayısız ödül alan Zeitz, ‘’Yılın Girişimcisi’’, ‘’Yılın Trend Belirleyicisi’’ ve ‘’Avrupa’nın En İyi İş Kuruluşu’’ Ödüllerinin sahibidir. Ayrıca Financial Times tarafından 3 kere ‘’Yılın Stratejicisi’’ seçilmiştir. Federal Alman Cumhuriyeti tarafından ödüllendirilmiş, Kenya Vahşi Yaşam Birimi tarafından ‘’ Onursal Kenya Koruyucusu’’ seçilmiştir. 2015 yılında Salt Dergisi tarafından hazırlanan ‘’Dünyanın En Önemli 100 Yardımsever Liderleri’’ listesinde 18. Sırada yer almış, FIRST Dergisi tarafından ödüllendirilmiş ve 2016 yılında OOM tarafından hazırlanan ‘’Dünyanın En İlham Veren 100 Kişisi’’ listesine girmiştir.