Deneysel ve temsili olmayan elektronik sanat için sürekli yenilenen bir çevrimiçi portal olmayı hedefleyen Web Bienali, bu yıl APEIRON başlığı altında 25 Mayıs – 25 Aralık 2020 tarihleri arasında düzenleniyor. 2003 yılında sanatçı ve teorisyen Genco Gülan tarafından kurulan Web Bienali, çevrimiçi İstanbul Çağdaş Sanat Müzesi ev sahipliğinde gerçekleşiyor. Ağ tabanlı alternatif sanat pratiklerine odaklanan bienalle ilgili tüm detayları, projenin bu yılki küratörlüğünü üstlenen İpek Yeğinsü ile konuştuk.
Web Bienali kulağa oldukça ilginç geliyor, daha önce örneklerini de pek görmedik. Nedir Web Bienali? Bu fikir nasıl ortaya çıktı?
Aslında oldukça uzun bir tarihçesi var. Genco (Gülan), bu etkinliği ilk kez 2003 yılında hayata geçirmiş. 2014 yılına kadar altı edisyonunu gerçekleştirdikten sonra ara vermiş. Pandemi ve onun sanatı deneyimleme biçimlerimizde yarattığı yeni koşullarla birlikte etkinliği tekrar başlatmak istedi ve beni yedinci edisyonun küratörlüğüne davet etti. Böylece evlerimizde otururken salgının bitmesini beklemek yerine, uluslar ötesi işbirliğine dayalı bağımsız bir sanat etkinliğini hayata geçirmiş olduk.
Web Bienali ekibi nasıl bir araya geldi?
Genco ve ben dâhil olmak üzere, bienalde emeği geçen ekibin tamamı gönüllülerden oluşuyor. Web sitemizin tasarımını Damla Durman gerçekleştirdi; farklı aygıtlara uyumlu hale getirilmesi ve ince düzenlemeler konusunda ise Bilsev (Bilim Sanat Ekini ve Eğitimi Derneği) bize çok yardımcı oldu. Emeği geçen herkese buradan bir kez daha teşekkür etmek isterim.
Web Bienali nasıl işliyor? Web Bienali kapsamında ne tarz etkinlikler yapılıyor ve bu etkinlikleri/gösterimleri nasıl deneyimleyebiliyoruz?
Bienali webbiennial.com adresinde ziyaret edebilir; etkinlikle ilgili bilgi alıp galerileri ve yapıtları inceleyebilirsiniz. Yine oldukça etkin kullandığımız @webbiennial2020 adlı bir İnstagram hesabımız var; buradan da sanatçılarla ilgili bilgilere ulaşabilir ve etkinlik duyurularını takip edebilirsiniz. Aslında Web Bienali 25 Mayıs 2020’de, web sitesi işlerlik kazanmadan 1-2 hafta önce, Zoom ve İnstagram canlı yayın etkinlikleriyle başladı. Gerek bienalde yapıtlarına yer verdiğimiz, gerek alanla ilgili birikimlerini bienal kapsamında bizlerle paylaşmak isteyen birbirinden değerli uzmanlarla workshop, webinar ve konuşmalar organize ettik. Bu etkinlikleri 25 Aralık’a kadar sürdüreceğiz. Ayrıca etkinliklerin büyük bölümünün video kaydına bienalin YouTube sayfasından erişebilirsiniz. (https://www.youtube.com/channel/UCLpjx4p7ZKGOpE__uPoB09g?view_as=subscriber)
Katılan sanatçıları kim / nasıl seçiyor? Katılım koşulları, kriterleri neler?
Sanatçıların bir bölümü projeye benim davetimle dâhil oldu. Bir bölümü de Web Bienali olarak yayınladığımız açık çağrıya gelen başvurular arasından seçtiğim çalışmalardı. Temel koşul, yapıtların fiziksel nesnelerin dijital dokümantasyonuna dayalı olmaması; dijital ortamda ve/veya o ortamda deneyimlenmek üzere hazırlanmış olmalarıydı. Web temelli sanat formlarına ise özellikle ağırlık verdik. Çünkü bienalin uzaktan etkileşim boyutu ve çevrimiçi teknolojilerin deneysel kullanım biçimleri, bienalin teması ve temel amacı açısından ayrı bir öneme sahip.
Sanatçıların bu fikre yaklaşımı nasıl oldu? Nasıl karşıladılar?
Projenin belki de en heyecan verici boyutu, dünyanın dört bir yanından ve bir kısmı alanda öncü kabul edilen birbirinden değerli sanatçıların, projeye heyecanla yaklaşması ve katılım göstermesi oldu. Ayrıca öncü isimlerle genç sanatçıların yapıtlarını yan yana sergilememiz de rastlantı değil. Böylece ortaya piyasa dinamiklerinden bağımsız ve demokratik bir sergi modeli çıktı. Hatta küresel bir sanatçı dayanışma ağı yarattığımızı rahatlıkla söyleyebilirim.
Web Bienali’nin bu yılki başlığı APEIRON’dan da biraz bahsedelim…
Genco’nun önerilerinden biri olan Apeiron, beni hemen cezbetti. Antik filozof Anaksimandros, bu sözcüğü hem sonsuzluk, hem belirsizlik anlamlarında kullanmış. İçinden geçtiğimiz süreç de böyle; kaygı yaratan bir belirsizlik ile sonsuz bir olasılıklar evreni adeta iç içe geçmiş durumda. Öte yandan Apeiron’un işaret ettiği öz de tıpkı dijital mecra gibi hem belirsiz, hem de sınırsız. Kısacası, Apeiron, bienalin ruhunu bire bir karşılayan bir kavram olarak kendini bu sürece adeta davet ettirdi.
Şu anda kar amacı gütmeyen ve gönüllülük esasına dayalı bir organizasyon. Ama sürdürebilirliği sağlamak adına da bir noktada maddi bir kaynak ya da destek gerekiyor. Bu konuya bakış açınız nedir? Bununla ilgili bir planınız ya da sponsorunuz var mı?
Genco, bienalin bağımsız kalması konusunda kararlı. Bu yıl bienalin “gift shop” bölümünde Genco’nun kişiye özel olarak tasarladığı bienal tişörtleri satışa sunulmuş durumda. Ancak söylediğinize katılıyorum. İlerleyen yıllarda bu bağımsızlıktan ödün vermeden ne tür gelir modelleri oluşturulabileceğini şimdiden konuşmaya başladık bile.
Web Bienali’nin geleceği için planlarınız neler? Önümüzdeki süreçlerde sanatseverleri neler bekliyor?
Bienal 25 Aralık’a kadar devam edecek; belki pandemi koşulları sürerken biz de biraz daha uzatırız. Bu süreçte gerçekleşecek etkinlikleri İnstagram hesabımızdan duyurmaya devam edeceğiz. Bienalle ilgili basılı bir yayın hazırlamak da gelecek projelerimiz arasında.
Kapak görseli: Can Büyükberber – Metafold 3 (video görüntüsü)