“Bir portreden daha yalın ve daha karmaşık, daha bariz ve daha derin ne olabilir.”
Charles Baudelaire Selçuk Fergökçe için eserleri sadece birer portre değil. Tablolarındaki yüzler aynı zamanda birer ayna, mekan ve peyzaj. Onlarla sonuna kadar eleştirisel bir tavır koyuyor. Osman tablosu üzerine detaylı konuştuğumuzda, “Osman bir patlama aslında,” diyor sanatçı. Bu kadar çok konuşulan, padişah olarak konumlandırılan, her yerde kullanılan bu ismi hicvi bir şekilde tiye almak istemiş. Bu tablosunda Osmanlı ailesine, sarayın süslü hayatına ve renklerine, aynı zamanda da saltanatın karamsarlığına gönderme yapmış. Tablonun koyu renkli bölümleri, padişahların güç elde etmek için kendi kardeşlerini öldürmesi gibi kara ve bahtsız olayları sembolize ediyor. Osman’ın kafasının üst kısmındaki grilik ise kafasında netleşmeyen, tarihin perde arkasında hala gri olarak kalmış olaylara gönderme yapıyor.
Tarihsel göndermelerinin yanında, “Osman aslında yabancı değil. Ali, Mustafa, Abdullah gibi yaygın, bilinmiş, tanınmış ve yamalanarak bugüne gelmiş biri,” diye ekliyor Fergökçe. “Geçmiş, geçmiştir ama gelecek geçmişten geçer,” diyerek tarihin rolünü akılda tutarak, Osman’ın geçmişin yamaları ile bugüne geldiğini anlatıyor. Parçalı renkler onu bugüne taşıyan yamaları aslında.
Fergökçe’nin sanat pratiğinde alt tema olarak yer alan politik eleştirinin özellikle görüldüğü Yama serisi, sanatçının 40 Yıllık Yalan adlı büyük serisinin alt kümesi olarak tanımlanabilir. Yamalar birleşerek 40 Yıllık Yalan’ı oluşturuyorlar. Renkli ve parçalı yamalar, yıllardan beri gri veya boş bırakılan alanlar Yalan’ın parçaları…
40 yıl ise 1972’den 2012’ye kadar uzanan zaman dilimi. 1972’de, Fergökçe henüz 7 yaşındayken başlayan politik infazlardan günümüze kadar uzanan baskıcı tutumu içine alan süreç. Bu serisinde, Türkiye’nin farklı politik liderler yönetiminde, içinde bulunduğu dönemlerin yaşanmışlığından geçmiş ve bu tarih ile renklendirilmiş resimler bulunuyor. Dolmuşta, metrobüste, metroda ve her türlü toplu taşımada baktığında gördüğü yüzlerin arkasındaki, görünmeyen gizli yanı resmediyor. Hayatta karşılaştığı yüzlerin bir toplamı, bir kurgusunu oluşturan bu kişileri, “illüzyonların arasında sıkışmış insanlar topluluğundan kesitler” olarak tanımlıyor.
Kaybolmayan Renkler
Art50’deki portre seçkisi, sanatçının 2015 yılında açılacak ve büyük boy tuvallerinin sunulacağı serginin ön çalışması niteliğinde. Bir eskiz olmaktan çok, onu büyük boy çalışmalara iten süreci belgeleyen eserler.
Fergökçe boya ile oynamayı seven bir sanatçı olarak, fırçalarını terebentinli bir kavanoz yerine, tuvallerin üzerinde kullanarak temizliyor. Bu renkleri paspartu kartonlarına ya da tuvallere aktarıyor. Sonrasında o tuvallere yeni lekeler ekleyip, onları konuşturmaya başlıyor ve tablonun yüzeyi en son oluşuyor. Resmini zemin ve dokunun olgunlaşması üzerine oluşuyor. Farklı tuvallerde kullanılan boyalar, yaşanmışlıkların ardından portrelerde yerini buluyor.
Sanatçı, portrelerindeki yüz, burun, göz gibi figüratif öğeleri çıkarınca eserlerinin soyutlaştığını vurguluyor. Tam da bu yüzden, soyut ve figüratifi ustaca harmanlayabilen Fergökçe’nin eserleri hem modern, hem de yakınlaşılabilir olduğu için seyirci ile kolayca bağ kurabiliyor.