2017 tüm dünya için her anlamda zor bir yıldı; doğal felaketler, savaşlar, ekonomik krizler derken 2018 kapımızı çaldı bile. Ancak her şeye karşın sanat, yaşamlarımıza mutluluk katmaya, bizi geleceğe dair umutlandırmaya devam etti. Sanatın farklı alanlarından bazı uzmanlara 2017’ye dair değerlendirmelerini ve 2018’den beklentilerini sorduk.
Genco Gülan (Sanatçı)
2017’deki en pozitif olaylardan bir tanesi İstanbul Bienali’nin çevre sergilerinin, ana etkinliği katbekat geçmesi. Bir de otosansürün artık topyekûn kabul görmesi ve neredeyse tartışılmıyor olmasının da altını çizelim. 2018’den en önemli dileğim de toplumsal akıl ve fikir sağlığı için bir miktar sükûnet ve huzur.
Özalp Birol (Suna ve İnan Kıraç Vakfı Genel Müdürü)
“Venedik Bienali 57. Uluslararası Sanat Sergisi” ve “15. İstanbul Bienali” bence önemli ve öne çıkan sanat etkinlikleriydi. 2018 yılından beklentim, uluslararası sanat kurumlarıyla yıllar boyu özenle ve emekle geliştirdiğimiz iyi ilişkilerin ve iş birliğinin bozulmaması, kültüre ve sanata olan ilginin daha da artmasıdır. Size ve ülkemizde bu alanda çalışan herkese yeni yılda sağlık, huzur, mutluluk ve başarı diliyorum.
Aylin Seçkin (Ekonomi Profesörü ve Sanat Ekonomisi Uzmanı)
2017 kadın sanatçıların ön plana çıktığı; Kara Walker ve Betty Tompkins’in dikkat çektiği, New Museum’da Lynette Yioadam-Boakye, Kaari Upson gibi isimlerin büyük ilgi gördüğü bir yıldı. Türkiye’deyse İstanbul Modern’de İnci Eviner retrospektifi, Arter’de Canan’ın Kaf Dağı sergisi, Merdiven Art Space’te İpek Duben ve Galeri Nev’de Seyhun Topuz sergileri yılın başarılı kadın sanatçı sergileriydi. 2017 aynı zamanda dünya müzayede piyasasının yeniden 2015 seviyelerine yaklaştığı bir yıl oldu. Da Vinci’nin Salvaor Mundi tablosunun 450,3 milyon dolara Suudi prens tarafından satın alınarak Abu Dhabi Louvre’a gitmesi ve Japon koleksiyoner Yusaku Maezawa’nın Basquiat’ın resmini 110,5 milyon dolara alması yılın en büyük sanat satışlarıydı.Türk müzayede piyasası ise özel satışlara ağırlık verirken salon müzayede cirolarının da nispeten düşük kaldığı görüldü. 2017’de online satışlar da büyük bir hız kazandı. Hiscox raporuna göre 2017’de sanat alıcılarının % 77’si iki ya da daha fazla eseri online platformlardan satın alırken online sanat satışlarının 2021’de 9 milyar dolar civarına çıkacağı öngörüldü. Ben de online satışların önümüzdeki yıllarda artacağını düşünüyorum.
Mine Küçük (Müzeolog, Küratör)
2017’de İstanbul Bienali oldukça başarılıydı. Küratörler günümüzle alakalı önemli bir konu üzerinden güzel bir seçki oluşturmuşlar. Ayrıca bienal zamanında paralel etkinlik olarak çok güzel sergiler vardı. Artık sadece sergi değil, onun etrafında da etkinliklerin yapılması izleyiciler için de zenginlik sağlıyor. 2018’de güzel sergilerin yanı sıra sanatçıların, kurumların, galerilerin ve küratörlerin aynı ortamda buluşacakları, beklentilerini paylaşacakları platformların oluşturulmasının çok doğru bir yaklaşım olduğuna inanıyorum. Sosyal medya bir yere kadar faydalı, ama hiç bir şey insanın birbirinin gözünün içine bakıp konuşması gibi olmuyor.
Huma Kabakcı (Küratör, Koleksiyoner)
2017 yılında benim için pozitif yönde öne çıkanlar, Venedik Bienali’nde Alman Pavyonu’ndaki Anne Imhof’un Faust performansı; Hito Steyerl’in Art Review Power 100 listesinde birinci gelmesi; Türkiye’nin son iki seneki gerilimli durumuna rağmen Elmgreen & Dragset’in 6 mekanda az sayıda sanatçı ile çok güzel bir bienal çıkarması; Base İstanbul insiyatifinin kurulması- genç sanatçıları destekleyen çok güzel bir insiyatif. 2017 yılında negatif yönde çıkanlar, Art Forum editörü Knight Landesman’ın cinsel süistimalde bulunması; Documenta 14’ün hayal kırıklığı; Abdül Mecid Köşkü’ndeki ‘Kapı Çalana Açılır’ sergisine yapılan saldırı. 2018 için beklentilerim ise daha fazla ilham verici kadın sanatçı ağırlıklı sergiler görmek, sanatın yatırım yerine sosyal amaçlı desteklenmesi, İstanbul’da daha ilginç bağımsız sanat alanlarının açılması.
Şevket Sönmez (Sanatçı)
2017 yılı Türkiye’de sanat ortamı açısından belirgin bir moral bozukluğu eşliğinde geçti; sebepleri saymakla bitmez. Buna karşılık etkinlikler, sergiler açısından çok yoğundu; bunda bienaller yılı olmasının etkisi büyük olsa gerek. Bence internet ortamında bireysel canlı yayınların yaygınlaşması ilk kez bu yıl görünürlük biçimlerini sanatçılar ve izleyici açısından köklü biçimde değiştirdi. Eski galeri sisteminin de dönüşümüne dair işaretler belirdi. Benim açımdan Cevdet Erek’in Venedik macerası ve sosyal medya hesaplarımızı dolduran Ai Wei Wei selfieleri uzun yıllar sonra 2017’den akılda kalacaklar arasında. Ayrıca bu yıl Ekin Saçlıoğlu-Galata Rum Okulu, Canan-Arter, Erdoğan Zümrütoğlu-Pilevneli Project ve Güçlü Öztekin-Dirimart sergileri beni heyecanlandıran sergiler oldu. Genel atmosfer negatif olsa da alttan alta çok cesur ve çalışkan sanatçıların üretmeye devam ettiği bir ülke burası; gelecek yıldan beklentim de bu sanatçılar arasında daha açık seçik bir dayanışma ve etkileşim dönemi olması. Piyasadaki kriz bize bir fırsat sundu: piyasayı unutma fırsatı. Umarım bunu iyi değerlendireceğimiz bir sene olur.
Ahmet Rüstem Ekici (Sanatçı, Yazar, Blogger)
2017 sanat yılı oldukça hareketli geçti. 15. İstanbul Bienali’ne paralel etkinlikler ile özellikle yıl sonu hareketlilik oldukça yoğundu. Yazarı olduğum Artisans Dergi’nin 6. sayısı ile elimizden geldiğince destek olmaya çalıştık tüm etkinliklere. Benim için öne çıkan sergiler Kasa Galeri’de düzenlenen İmkansız Uzam sergisiydi. Hasan Pehlevan, İhsan Oturmak ve Deniz Aktaş güçlü kurguları ile izleyiciyi oldukça etkili bir biçimde yönlendirdiler. Pilevneli Gallery’nin açılması da güzel bir gelişme oldu. Metin Çelik’in Mebusan 25’teki Kıyamet Sonrası yerleştirmesi en etkileyici işlerdendi. Umarım 2018 sanat piyasasının birbirine kol kanat gereceği, yapıcı bir yıl olur. Hepimiz için üretim ve paylaşım motivasyonunun düşmeyeceği harika bir yıl olsun.
Ezgi Bakçay (Küratör, ARTİST Uluslararası Sanat Fuarı Koordinatörü)
2017 Türkiye’de hak mücadelelerinin ve özgürlük taleplerinin şiddetle bastırıldığı, toplumsal muhalefetin araçlarının ortadan kalktığı, karanlık ve yıldırıcı baskının özellikle akademi ve basın üzerine çöktüğü bir yıldı. Diğer yandan bu baskıdan kuşkusuz payını alan çağdaş sanat alanında bir tür sağırlık, körlük, apati davranış biçimi halini aldı. Gerek kurumsal gerek öznel söylem ve pratiklerde güncel politikaya ve ülkenin maddi koşullarına karşı duyarsızlık olağanlaşırken, başka türlü bir sanat alanına dair umutlar, sermayenin rengini verdiği büyük etkinliklerde uzak ufuklara itildi. Üzerinde olduğumuz ekonomik kriz dalgası tüm bu kumdan kaleleri yıkana kadar iki yüzlü sanat alanına tahammül edebilenlere ne mutlu. Vazgeçmemek ya da delirmemek için yanyana gelenleri de zor günler bekliyor.
Gencer Uçar (Galeri Bu, Direktör)
2017’de sanat dünyasının geçirmiş olduğu hareketli dönem hem sanatçılar ve galeriler, hem de izleyiciler ekseninde heyecan vericiydi. Özellikle yılın son çeyreğinde arka arkaya yapılan etkinlikler piyasayı hareketlendirdi. Bence 2017’nin en iyi sergisi, “Kaf Dağının Ardında – CANAN” samimiyeti ve anlatım gücüyle oldukça geniş bir izleyici kitlesine ulaşmayı başardı. Sergiyi, insanlarda yarattığı sanat etkinlikleriyle ilgilenme motivasyonu açısından önemli buluyorum. Pilevneli Galeri’deki Erdoğan Zümrütoğlu sergisi de yılın en iyilerindendi. Sergiler ve sanatçıların sayısı hızla artarken yeni açılan kültür sanat mekanlarının önemi de oldukça büyük. Özellikle sezonun başında açılan Yapı Kredi Kültür Sanat’ın, birçok galeri Taksim ve çevresinin geçirdiği değişimin ardından taşınırken, yenilenen yapısıyla bölgenin kamusal alan altyapısına katkı sağlayacağını düşünüyorum. Son olarak yıl sonunda yapılan “BASE” yeni sanatçılarla tanışmamıza olanak sağladı. Organizasyonu, geniş bir coğrafya üzerinden birçok farklı fikri buluşturarak yeni bir anlatım biçimi yaratması açısından önemli görüyorum. 2018 yılının sanat dünyasının tüm aktörleri adına birleştirici olmasını, farklı kurum ve kişilerin işbirlikleriyle var olan hareketliliğin katlanarak büyümesini diliyorum.
Melike Bayık (Araştırma Görevlisi, Asistan Küratör ve Sanat Yazarı)
Gergin başlayan 2017 sanat açısından da başlarda karamsarken oldukça dinamik ve ümit dolu bir yıl olarak devam etti. İlkbahar döneminde kışın ağır atmosferinden sıyrılan sanat ortamı yaz aylarında dinlenerek sezona umut verici projelerle merhaba dedi. Sinopale, CI, İyi Bir Komşu oldukça iyi sanat etkinlikleriydi. Sanatçılar, sanat yöneticileri ve galerilerin nezdinde ise değişken bir skala gözlemlendi. Yılın başlarında pesimist olan etkinlikler yılın sonlarına doğru ümit ve yenilik barındırmaya başladı. 2018’in de sanat açısından etkilyeci olacağını sanıyorum. Bazı sanatçıların heyecanla beklediğim kişisel sergileri, Mayıs ayındaki Cappadox ve Mardin Bienali, Tasarım Bienali ve umarım tekrarlanabilirse BASE İstanbul’un sanat ortamına yine heyecan verici sanat eserlerini taşıyacak projeler olacağından şüphem yok. Tüm sanat ortamı adına harika bir 2018 geçirmeyi ümit ediyorum.
İpek Yeğinsü