Geçtiğimiz haftalarda 2017’de dünya sanat piyasasındaki gelişmeleri tüm detaylarıyla Art50net için yazan Ekonomi Profesörü ve Sanat Ekonomisi Uzmanı Aylin Seçkin, Türkiye sanat ortamından yaptığı incelemelerle yazı dizisine devam ediyor.
2017 Türkiye’de ekonomik açıdan zor bir yıldı. Müzayedelerde cirolarda ciddi düşüşler oldu. Ancak yine de bu yılın akılda kalacak rekoru Beyaz Müzayede tarafından 19 Kasım’da satılan Fahrelnissa Zeid’in Ürdün yıllarında tanıdığı bir öğrencisinin portresi ile kırıldı. 1981 yılına ait Feminity 1 milyon 260 bin TL ile şimdiye kadar satılan en pahalı Zeid tablosu oldu. Salonda Ürdünlü koleksiyonerler de vardı. Bir diğer satış ise yine aynı müzayedede Zeid’in 1980’lerde Ürdün’deki evinin salonunda asılı Bedouin isimli bir bedeviyi resmettiği portreydi ve 620 bin TL’den Beyaz Müzayede’de en yüksek fiyatla satılan ikinci eser oldu. Fahrelnissa Zeid’in Tate Modern’de yazın açılan retrospektif sergisi de sanatçının yurtdışı piyasasını ve fiyatlarını konsolide etti. Londra’da Bonhams Kasım müzayedesinde de 190.000 sterline yaklaşan fiyattan alıcı buldu.
Yine 19 Kasım’da Beyaz Müzayede’de Adnan Çoker’in 180×360 cm ebadındaki 2015 yılına ait Retrospektif isimli başyapıtı ise 600 bin TL’den satıldı. Fikret Mualla’nın büyük ebat kağıt üzeri guaj eserleri tahminlerin çok üstünde bir fiyat olan 190 bin TL civarına satılarak rekor kırdı. Bunun en önemli sebebi Fikrat Mualla’nın taklit eserlerinin piyasada çok yaygın olması buna karşın bu eserlerin Mualla’yı tanıyan önemli bir yabancı koleksiyonere ait parçalar olmasından kaynaklanıyordu. Diğer Mualla eserleri ise 140-190 bin TL arasında fiyatlarla yeni koleksiyonerlerini buldu.
Artam Çağdaş Müzayedesi ise Beyaz’dan biraz daha sönük geçti. Artam’da 1948-49 yılına ait Nejad Melih Devrim’in 65×80 cm tuval üzerine yağlıboya tablosu tahmini fiyatın altında 125.000 TL olurken, 1950 yılına ait 100×80 cm tuval üzerine yağlı boya eseri 180.000 liraya tahmini fiyat aralığında satıldı. Akdeniz Serisi’nden 2005 yapımı 175×363 cm tuval üzerine yağlıboya işi ise 375.000 TL’ye satılarak tahmini fiyatının altında kaldı. Devrim Erbil ise 325.000 TL’ye alıcı buldu. Burhan Doğançay Kurdeleler Serisi ise 485.000 TL’ye alıcı bulurken yine tahmini fiyat aralığına ulaşamadı. Toplam ciro 6,2 milyon lira civarında, satış oranı ise % 74,4 oldu. Müzayedelerle ilgili dikkat çeken bir nokta da çok yeni eserlerin aynı yıl müzayedeye çıkıyor olmasıydı. Bu nokta zaten zor durumda olan galerilerin işini daha da güçleştirirken müzayedeci-galerici gerilimini de destekler nitelikte.
Bu sene kadın sanatçıların daha öne çıktığı bir yıl oldu. Arter’de Canan’ın Kaf Dağı’nın Ardında sergisi büyük ilgi gördü.
Yine Galeri Nev’de Seyhun Topuz’un Şimdiki Zaman, bu sene açılan Merdiven Art Space’te İpek Duben’in Love Game sergisi ve İstanbul Modern’de İnci Eviner Rretrospektif sergileri yılın dikkat çeken kadın sanatçı sergileri olarak kayda geçti.
Kale Grubu’nun açtığı seramik sanatçısı Füreya’nın en kapsamlı retrospektifi de 2017 yılına damgasını vuran kadın sanatçı sergilerinden biri oldu.
Yılın son müzayedesi Artam müzayedesi oldu. Müzayedede Halil Paşa’nın ahşap separatörü 1,5 milyon liraya satılan en pahalı eser oldu.
2017 yılı BASE heyecanıyla bitti. Genç sanatçılar, dört günlük sergi ve paneller on binden fazla sanat meraklısını Galata Rum Okulu’na çekerken sergilenen eserler koleksiyonerlerin de ilgisini çekti. Bazı eserler oldukça iyi koleksiyonlara girdi. Büşra Çağıl’ın tüm işleri Öner Kocabeyoğlu Koleksiyonu’na girerken, Kübra Boy’un Trofe adlı çini işi Emin Hitay Koleksiyonu’na dahil oldu. 108 iş satışa sunulurken işlerin ortalama fiyatı 5000 TL civarındaydı.
Sonuç olarak, Türk sanat piyasasının starları 2017’de yine üst sıralarda yer alırken fiyatlarının geçen senelere nazaran düştüğü gözlendi. Döviz kurlarının son bir yılda %40 civarında artmasıyla, ekonomik belirsizliğin sanat piyasalarında da hissedildiği bir yıl oldu. Buna karşın yeni galeriler, pop-up sergi ve çeşitli yabancı galerilerle işbirliklerinin arttığı, yabancı sanatçıların Türk piyasasına da daha fazla girdiği bir yıl oldu. Önümüzde Koç Müzesi açılışı var. Bu müzenin açılışının piyasadaki fiyatları yukarı çekmesi bekleniyor.
Aylin Seçkin