Son yıllarda feminist sanatçıların hak mücadeleleri sonucunda görünürlük kazanımlarına #MeToo hareketinin etkisi de ekleyince sanat dünyasında erken hegemonyası iyice sorgulanmaya başladı. 2020 yılının en çok konuşulan sanat olaylardan birisi Londra National Gallery’de düzenlenen “Artemisia Gentileschi” sergisi olunca, 1997 yapımı “Artemisia” filmini de hatırlayıp göz atmak kaçınılmaz oldu.
Barok döneminin ilk profesyonel kadın resim sanatçılarından biri olan Artemisia Gentileschi’nin gençlik dönemine odaklanan filmin başlangıcında, aynaya bakarak yaptığı desenleri gören ve genç kızının yeteneğini keşfeden ressam babası, Artemisia’yı resim sanatına doğru yönlendirir. Yaşadığı dönemde, kadınların erkek anatomisini canlı modelden incelemesi yasaktır. Yasağı delmeye niyetli genç Artemisia ve perspektif eğitimine katkıda bulunmak isteyen ressam Agostino Tassi ikilisi arasında bir aşk ilişkisi başlar fakat Tassi, Artemisia’nın babası tarafından tecavüzle suçlanacaktır. Açılan dava ve gelişmeleri konu eden film, fiziki işkencelere rağmen romantik ilişkilerine sahip çıkan çifte yer veriyor ve dava, ancak Tassi’nin tecavüzü kabul edip sevgilisini kurtarmakla son bulacaktır. Dönemin tarihsel ve görsel dokusuna uyum içerisinde çekilen ve zengin bir sinematografiye sahip filmde, resmin zanaat yönü açısından da sanatseverlerin keyif alacağı teknik birçok detay var.
Ne var ki film, eleştirilere de sebep oldu: Gerçek dava tutanaklarına göre Artemisia, Tassi tarafından tecavüze uğradığını ve evlilikle kandırıldığını beyan etmiş, dava boyunca onun tarafından “hafif” birisi olarak, hatta aslında babası tarafından tecavüze uğramasyla suçlanmıştır. Bunun yanı sıra, Tassi’nin resim becerileri mentörlük yapacağı kadar ileri olmadığı, ticari kaygılarla bazı erotik sahnelerin çekilmesi için olayların deforme edildiği de öne sürülmüştü.
Neticede, hayatının en üretken olacağı döneminde ağır bir travmayı atlatan Artemisia Gentileschi, Floransa Akademisi’ne seçilen ilk kadın sanatçı olmakla kalmadı. Galileo Galilei gibi dönemin önde gelen entelektüellerle dostluklar kurdu, antik tarih ve mitoloji konusunda kendini eğitti, Roma, Napoli, İngiltere’ye kadar uzanan bir üne sahip oldu ve çok sayıda siparişe imza attı. Resimlerinin çoğunda kadın karakterlerine yer verirken bunları asla zayıf ve düşkün olarak resmetmedi. Erkekler tarafından idare edilen bir dünyada Artemisia’nın kadınları cesur, eşit ve bazen de “had bildiren” birer kahraman oldular.
Dileriz ki, bu karizmatik sanatçının hayatına odaklanacağı ilan edilen yeni TV dizisinde kişiliği ve olayları yanı sıra sanatsal yetkinliğine ilişkin verilere de daha fazla yer ayrılır.
Caravaggio hayranı olan babası tarafından desteklenen Artemisia’nın ilk bilinen resmi, 17 yaşında yaptığı ‘Susanna ve İhtiyarlar’ oldu. Guercino gibi sanatçılar tarafından işlenen bilindik “erkek bakışlı” klişelerine aldırmayan Gentileschi’nin Susanna’sı, banyo yaparken kendisine bakan yaşlı adamlara karşı savunmasız ve suskun değil. Bu tavır, ilerleyen dönemlerde daha da pekişecektir ve kendi hayatına yön veren kahramanlara dönüşecektir.
Coşkun Sami